Dinlerin Işığı: Zeytinyağı

İnsanlık tarafından hep kutsal kabul edilen zeytin ağacının yağı en eski zamanlardan beri tapınakları ve sarayları aydınlatmakta kullanılmış. Binlerce yıl boyunca Akdeniz kıyılarında gelişen medeniyetlerde en ince, en güzel kokulu zeytinyağı tapınaklar için ayrılmış, ustalar el emeklerini camdan, tunçtan, topraktan ve demirden zeytinyağı kandilleri üretmek için harcamışlar.

Eski Ahit’in Mısırdan Çıkış bölümünde şöyle anlatılıyor. “İsrail halkına buyruk ver, kandilin sürekli yanıp ışık vermesi için saf sıkma zeytinyağı getirsinler. Harun’la oğulları kandilleri benim huzurumda, Buluşma Çadırı’nda, Levha Sandığı’nın önündeki perdenin dışında, akşamdan sabaha kadar yanı tutacaklar.

Yahudi geleneklerinde Kudüs’teki tapınağın kandilleri yağla doldurulur, ışık festivali olarak bilinen Hanukkah törenlerinde zeytinyağı önemli bir yer tutardı. İnanışa göre çok az miktarda zeytinyağı sekiz gün boyunca mucizevi şekilde sönmeden yanardı.

Antik Yunan’da da Pausanias’ın Descriptions of Grecee (Yunanistan’daki Seyahat) adlı eserinde naklettiğine göre: “Athena tapınağında Kalimakhus tarafından altın bir kandil vardı. Kandile zeytinyağı koyar ve yakarlardı. Bir sonraki sene aynı güne kadar bu kandil yağla gece gündüz durmadan yanardı.”

O çağlarda meşaleler zeytin ağacının odunundan yapılır, kandillerin yanmasını zeytinyağı sağlarmış. Zeytin ağacını insanlığa hediye eden Bilgelik Tanrıçası Athena, bu sebeple Işık Tanrıçası olarak da kabul görürdü.

Kuran-ı Kerim’de zeytinyağının aydınlık verici özelliği Nur suresinde Allah’ın ışığıyla benzeştirilmiş “…Allah göklerin ve yerin nurudur. O’nun nuru, içinde bir kandil bulunan oyma hücre misalidir. Kandil bir sırça fanus içindedir. Bu sırça sanki inciden bir yıldızdır; ne doğuya ne de batıya nisbet edilen mübarek bir zeytin ağacından tutuşturulur. Onun yağı hemen hemen ateş dokunmasa bile ışık verir; nur üşüntüne nur!” Son olarak camiler, içinde zeytinyağı yakılan avizelerle donatılmıştır asırlarca. Ramazan gecelerinde de büyük şehirlerdeki camileri süsleyen mahyalar zeytinyağı kandilleriyle aydınlatılırmış.